Ludy starożytnej Mezopotamii (krainy na Bliskim Wschodzie leżącej w dorzeczu rzek Tygrys i Eufrat) wierzyły, że ich przyszłość jest w dużej mierze określona przez bogów. Krainę tę zamieszkiwało wiele kultur, w tym m.in. Babilończycy, Akadyjczycy, Sumerowie, Asyryjczycy, a ich kapłani i astrologowie opracowywali różne metody przepowiadania przyszłości. Jednym z ciekawszych systemów jest haruspicja, czyli wróżenie z wnętrzności zwierząt, najczęściej owczej wątroby.
Jak to działało?
W Mezopotamii uważano, że wątroba jest siedliskiem myśli i uczuć, i to właśnie w niej zapisana jest przyszłość. Dlatego wyszkoleni w sztuce wróżenia z wątroby specjaliści (tzw. bārû) w czasie ceremonii boga Słońca składali w ofierze zwierzęta, by potem, za odpowiednią opłatą, odczytać z ich wnętrzności, co przyniesie przyszłość dla pytającego. Najczęściej była to odpowiedź „tak” lub „nie”. Na specjalnych tabliczkach lub glinianych modelach wątroby wyszczególnione zostały wszystkie anomalie i kondycja wątroby, które mogły zostać uznane za omen pomyślny lub niepomyślny dla klienta. Warto tutaj dodać, że wróżbita był wyedukowany w swojej dziedzinie, ponieważ, ok. 600 roku przed naszą erą, szkolenie wymagało przyswojenia wiedzy z 135 tabliczek, zapisanych w 60 wierszach pismem klinowym.
Modele wątroby przedstawiały sprawdzone przewidywania związane z konkretnymi zmianami w wątrobie i opisywały mniej więcej w taki sposób: „Jeżeli ta część wątroby wygląda tak i tak, prawdopodobnie wydarzy się to i to” lub „Jeżeli wątroba przejawia taką anomalię, wynik dla klienta będzie korzystny lub nie”.
Wróżbita, badając organ zwierzęcia, sumował wszystkie pozytywne i negatywne znaki i, zależnie od tego, ile z nich było więcej, uznawał odczyt za korzystny lub niekorzystny dla klienta. Oczywiście nie było 100% pewności, że ma rację, stąd nierzadko wróżbici wykonywali kolejny odczyt z innej wątroby, by upewnić się, że wynik jest prawidłowy.
Haruspicja była rzadko dostępna dla zwykłych obywateli, najczęściej z tego rodzaju wróżb korzystali władcy. Królowie konsultowali się z bārû przed podjęciem ważnych działań, stąd na glinianych tabliczkach także pojawiały się zapisy, które przewidywały zagładę miast lub inne wydarzenia.
Nie tylko w Mezopotamii
Metoda ta popularna była nie tylko w Mezopotamii, ale także w kraju Etrusków (Rzymie). Haruspikowie, czyli kapłani specjalizujący się w sztuce wróżenia z wnętrzności, dokonywali odczytów z płuc, śledziony czy serca. Przepowiednia była rezultatem wyglądu wszystkich tych narządów.
Do dzisiaj haruspicję uprawiają np. szamani na terenach Amazonii czy kapłani z plemienia Nyoro w Ugandzie.
Źródła:
https://www.louvre.fr/en/oeuvre-notices/model-liver-divination
PredictionX: Omens, Oracles & Prophecies
Co zawierały etruskie „księgi przeznaczenia”?
Mapa Przeznaczenia 